Kilit veya bastır-ittir kapaklı dolmakalemleri hemen hemen hepimiz kullanıyoruz ya da kullanmışızdır. Seveni var, sevmeyeni. Onları tükenmez kalem melezi bulup soysuz, vida kapaklı dolmakalemleri soylu olarak niteleyenlerde var. Fakat gündelik hayatımızda severek kullandığımız dolmakalemlerden en az birkaçı kilit kapak sistemine sahip.
Bu kapak sistemine sahip dolmakalemlerlerin kapak gevşemelerinden kaynaklanan sıkıntılarının yanında bir de hiç fark etmediğimiz önemli bir problemleri daha vardır. O da emilme kaynaklı dışarı mürekkep kusmalarıdır.
Bu tip kapaklı dolmakalemlerin büyük bir çoğunluğunda hem uçtan dışarı mürekkep sızmalarını engellemek ve kapağın ön gövdeye kilitlenmesini kapak bileziği veya kapak eteği civarında gerçekleştirebilmek için bir iç kapak kullanırlar. Büyük çoğunlukla zaman içinde kapak eteğinin, ağzının, eteğinin genişleyerek bollaşmaması için iç kapak sayesinde aslında tutuş alanına kilitlenir. Bu kenetlenme sisteminin de açmazı dolmakalem kapağı kapalıyken dolmakalem kapağının hafifçe kafa sallamasıdır. Önüne geçilemediği için bir çoğumuzu sinir eder ve ucun içeride bir yere çarpıp çarpmadığıyla ilgili bizi endişelere gark eder. Gerçekte çarpma, düşme haricinde zaman içinde dolmakalem ucunun bozulmasına yol açan ucun kapağa girişi sırasında kapak eteği içini sıyırıp iç kapak girişine sürtmesi veya çarpmasıdır ama biz bunu öyle hızlı ve eksen kaçıklığıyla yaparız ki hiç mi hiç farketmeyiz. Zaman içinde tatlı tatlı deforme olan ucun yazım konforundaki düşüşü kendimize ucun yazarak yorulmasıyla açıklarız. Genellikle bu problem iç kapağı uzunca, dış kapağa yakın eteği olan iç kapaklı ve iri uçlu dolmakalemlerde olur. Mont Blanc gibi üst seviye dolmakalemlerin dış kapaklarının giriş kısmının hemen arkasında bu tür hatalara karşı ucu yönlendiren belirli bir açıyla yapılmış bir takın kılavuz çizgiler vardır.
Mürekkep kusma problemiyse bu tip kapaklı dolmakalemlerde kağaın açılması sırasında oluşur. Mürekkebin dışa sızmasını engelleyen iç kapak içinde hapsolmuş hava, kapağı aniden çekerek dolmakalemi açmak istediğimiz anda büyük bir içeriye emme kuvvetiyle mürekkebi ucun hava deliğinden iç kapak içine veya ucun üstüne mürekkep akmasına ya da en iyi ihtimal ile damağın içine aşırı miktarda mürekkeb dolmasına neden olur. Bu farkedemediğimiz kuvvetin etkileri yüzünden dolmakalem ucunda ilk yazım anında damak aşırı doymuşsa aşırı mürekkep, mürekkep iç kapak içine akmışsa pek az mürekkep vardır. Ortaya çıkan yazım olumsuzluğunu bizler, dolmakalemin yazmadan beklemiş olmasıyla ilişkilendiririz.
Bu emilme kuvvetiyle ortaya çıkabilecek olumsuzlukları büyük ölçüde ortadan kaldırabilmek için dolmakalemimizin kapağını birinci fotoda görüldüğü gibi kavrayarak iki elimizle ve mümkünse kapak yukarıdayken yavaşca çekerek açmalıyız. Bu tarz kapaklı dolmakalemleri asla ikinci fotodaki gibi tek elle hızlıca açmamalıyız.
